WRR, GR en ROB: voorbereiden vanuit het besef dat de volgende crisis er aan komt
Voorbereiden op een volgende crisis betekent vooral het besef dat die crisis er gáát komen. Dat is de conclusie die de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), de Gezondheidsraad (GR) en de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) trekken met het essay Verwerven, waarderen en wegen. De inzet van kennis bij beleidsadvisering in crisistijd. Het essay volgt uit een werkconferentie van de drie raden over de rol van kennis bij het omgaan met een acute, chronische of voorspelde crisis.
De coronacrisis geeft ons een uniek kijkje in de keuken van wetenschappelijke kennisontwikkeling en -advisering. Duidelijk zijn de kracht en het belang van wetenschappelijke kennis, zoals de snelle ontwikkeling van tests en vaccins. Maar kennis heeft ook zijn beperkingen, bijvoorbeeld omdat wetenschappelijke kennis onzeker is en steeds in ontwikkeling, en omdat crisissituaties onvoorspelbaar zijn. Transparantie en heldere communicatie over deze beperkingen zijn van groot belang.
Tijdens crises vervullen adviesraden een essentiële rol bij het tijdig verwerven, interpreteren en duiden van kennis die relevant is voor de omgang met een crisis. Het is vervolgens aan politiek en bestuur om op basis hiervan te besluiten hoe een crisis te bestrijden. Het essay belicht drie belangrijke lessen:
- Adaptiviteit: crises vragen om aanpassingsvermogen van politici, bestuurders en adviesraden. Adviesraden kunnen tijdens een crisis proactief vragen formuleren en richting geven aan de antwoorden die helpen om uit de crisis te komen. Daarnaast kunnen zij het beleidsdenken verruimen door verder vooruit te kijken.
- Multidisciplinariteit: adviesraden hebben verschillende disciplines die kunnen overlappen, maar soms ook botsen. Het is juist in een crisis waarin ingrijpende besluiten moeten worden genomen belangrijk dat de verschillende perspectieven op tafel komen te liggen. Dit vergt oefening, bijvoorbeeld doordat adviesraden ook buiten crisistijd vaker samenwerken.
- Verantwoordelijkheidsverdeling: er is een verdeling van taken en verantwoordelijkheden tussen wetenschap, advisering en besluitvorming. Adviesraden dienen ervoor te waken dat deze verantwoordelijkheden te veel met elkaar vervlochten raken. Dit wordt steeds belangrijker naarmate een crisis langer duurt en de rol van politiek en bestuur prominenter wordt.
Werkconferentie
Begin dit jaar organiseerden de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, Gezondheidsraad en Raad voor het Openbaar Bestuur een werkconferentie over crisisparaatheid, de COVID-19-pandemie en kennis bij beleidsadvisering. Tijdens de werkconferentie bogen wetenschappers uit verschillende disciplines, politici en bestuurders zich over deze vraagstukken. De opbrengsten zijn verwerkt tot het essay Verwerven, waarderen en wegen. De inzet van kennis bij beleidsadvisering in crisistijd.