Gezonde voeding, gezonde wereld
De drie grootste uitdagingen op het gebied van gezondheid en welzijn zijn obesitas, ondervoeding en klimaatverandering. Volgens de Lancet Commission vertegenwoordigen zij samen een wereldwijd syndemisch syndroom, drie pandemieën die onderling verbonden zijn en geïntegreerde oplossingen vereisen op lokaal, nationaal, Europees en internationaal niveau. Op 3 april bespraken Europese beleidsmedewerkers en wetenschappers hoe een samenhangende voedselbeleidsagenda kan worden opgesteld van lokaal naar Europees niveau. Ook de WRR was aanwezig en gaf een presentatie op basis van haar rapport Naar een voedselbeleid.
Tijd om het klassieke landbouwbeleid te verlaten voor een samenhangend voedselbeleid?
Nu de onderhandelingen voor EU-budgetten opnieuw worden bepaald, is het wellicht ook een goed moment om het landbouwbeleid te verbreden naar voedselbeleid? Josta de Hoog, senior onderzoeker bij de WRR, vindt van wel. ‘De manier waarop ons voedsel wordt geproduceerd is sterk veranderd. Vroeger ging het voedsel van boer naar bord, daar zaten geen of weinig schakels tussen. Nu komt het eten op ons bord via een complex netwerk. Naast de agrarische sector spelen bijvoorbeeld ook de voedselindustrie, de supermarkten en de horeca een grote rol. Toch hebben veel overheden nog altijd het klassieke landbouwbeleid. Wat we nodig hebben is een verbreding waarin ook duurzaamheid en gezondheid een plaatst krijgt. Verder zal het beleid gericht moeten zijn op alle spelers in de huidige voedselketen. Voedselbeleid vraag dan ook om een interdepartementale aanpak.' Het pleidooi voor een geïntegreerde aanpak sluit aan bij het rapport Naar een voedselbeleid dat de WRR in 2014 publiceerde en het Nederlands pleidooi voor een voedselbeleid op Europees niveau (zie bijvoorbeeld Fresco en Poppe 2016) en wat naast de agrarische sector ook de distributie, detailhandel, levensmiddelenindustrie en horeca beslaat.
Is een universeel gezond referentie dieet de oplossing voor een groeiende wereldbevolking?
De andere aanleiding was het onderzoek van The lancet, wat dit jaar gepubliceerd is. Voedselsystemen hebben de potentie om de gezondheid van de mens te voeden en ecologische duurzaamheid te ondersteunen, maar onze huidige trajecten bedreigen beide. De EAT-Lancet Commissie gaat in op de noodzaak om een groeiende wereldbevolking een gezond voedingspatroon te geven en tegelijkertijd duurzame voedselsystemen te definiëren die schade aan onze planeet minimaliseren. De Commissie beschrijft kwantitatief een universeel gezond referentiedieet, gebaseerd op een toename van de consumptie van gezond voedsel (zoals groenten, fruit, volle granen, peulvruchten en noten), en een afname van het gebruik van ongezond voedsel (zoals rood vlees, suiker en geraffineerde granen) die grote voordelen voor de gezondheid zouden bieden. Naast betere voeding biedt dit referentiedieet ook een kans om de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling te behalen. Dit referentiedieet sluit ook aan bij adviezen van het RIVM en de Gezondheidsraad. Het veranderen van voedingspatronen en daarmee ook de voedingsproductie is een grote uitdaging. Het vergt samenwerken over verschillende beleidsterreinen heen en het betekent het loslaten van oude werkwijzen. Daadwerkelijke verandering vraagt om een sectoroverschrijdend voedselbeleid.