Betrokken burgers zijn belangrijk voor een levende democratie. Ze houden volksvertegenwoordigers en overheidsinstanties scherp en spelen een belangrijke rol in de inkleuring van de maatschappij; ze verschaffen het draagvlak voor het uitvoeren van beleid, vullen het in door hun alledaagse handelen, en zorgen voor maatschappelijke vernieuwing door het inbrengen van ideeën, onderwerpen en aanpakken. Burgers moeten echter wel betrokken kunnen en willen zijn.
Publicatie
Het onderzoek is afgerond met de publicatie van het rapport aan de regering Vertrouwen in burgers, dat op 22 mei 2012 werd aangeboden aan minister-president Rutte.
Vertrouwen in burgers (WRR-rapport 88)
Beleidsmakers moeten meer openstaan voor burgers die zich inzetten voor de samenleving. Actief betrokken burgers zijn van groot belang voor een levende democratie. Het is daarom zaak meer te denken vanuit de burgers en hen vertrouwen en ruimte te bieden voor betrokkenheid. Dat concludeert de WRR in zijn rapport Vertrouwen in burgers.
Doen. Nieuwe vormen van democratie (magazine)
Naar aanleiding van het symposium Can ‘do-ocracy’deepen democracy? van Hivos, ISS en de WRR verscheen op 29 oktober 2013 het magazine Doen. Nieuwe vormen van democratie. In dit magazine gaan verschillende auteurs in op vragen over de relatie tussen burgers en overheid en hoe opkomende burgerinitiatieven een rol spelen in representatieve democratie. Uitgangspunt was het eerder verschenen WRR-rapport Vertouwen in burgers.
Zelf initiatief
De afgelopen decennia hebben beleidsmakers zich allerlei inspanningen getroost om het betrokkenheidsaanbod aantrekkelijker te maken, maar de resultaten zijn vaak teleurstellend. Tegelijkertijd verandert de wijze waarop burgers zelf uiting geven aan hun betrokkenheid. Steeds vaker nemen ze zelf initiatief, via directere kanalen en voorbijgaand aan het traditionele middenveld.
Burgerbetrokkenheid
Burgerbetrokkenheid is gaan behoren tot de categorie van de sluipende beleidsvraagstukken: hardnekkige problemen die zich voordoen bij de aanpak van wezenlijke maatschappelijke vraagstukken. In eerste instantie worden ze nauwelijks opgemerkt, totdat, schijnbaar plotseling, ideaal en werkelijkheid te ver van elkaar gescheiden blijken en een beleidsdoorbraak noodzakelijk is.
De WRR stelde de vraag: Hoe kunnen beleidsmakers burgers beter betrekken? Om deze vraag te kunnen beantwoorden heeft de raad uitgebreid gesproken met vele burgers en beleidsmakers en zijn bevindingen getoetst aan wetenschappelijk onderzoek uit diverse disciplines.
Vertrouwen
Zowel het veldwerk als de theorie bevestigen dat burgers inventief zijn, veel kunnen en tot veel bereid zijn. Om de kansen en mogelijkheden die daaruit voortkomen ten volle te benutten moeten beleidsmakers burgers vertrouwen en de ruimte bieden voor betrokkenheid. Het trefwoord van een samenleving die bouwt op burgerbetrokkenheid is daarom vertrouwen; vertrouwen van beleidsmakers in burgers, vertrouwen van burgers in beleidsmakers en in elkaar. Geen blind vertrouwen, maar vertrouwen met een gezonde dosis van wantrouwen. Dat is niet vanzelfsprekend maar verlangt denken vanuit burgers, voortdurend investeren in dat vertrouwen, en het scheppen van voorwaarden voor verandering: stapje voor stapje, experimenterend, lerend en waar nodig achteraf corrigerend.