Media vervullen een belangrijke rol in het functioneren van de democratie. Ze agenderen maatschappelijke vraagstukken, controleren de macht en geven stem aan verschillende groepen in de samenleving. De laatste decennia zien we dat het medialandschap verandert: bladeren door de krant maakt plaats voor scrollen door een gepersonaliseerde tijdlijn, het laatste nieuws zit tegenwoordig altijd in onze achterzak, en in plaats van een lezersbrief naar de redactie te sturen kan een online reactie à la minute worden geplaatst. Zulke veranderingen hebben consequenties voor hoe de media in de praktijk hun democratische functie vervullen.
Zorgen en kansen
Zo bestaan er zorgen over de verspreiding van desinformatie en over toegenomen maatschappelijke polarisering als gevolg van een gepersonaliseerd nieuwsaanbod. Ook maakt de publieke omroep een steeds kleiner deel uit van ons mediadieet: veel mediakanalen zijn in handen van private spelers, waarvoor winstmarges een hogere prioriteit hebben dan het bieden van hoogwaardige informatie of diverse gezichtspunten. Tegelijkertijd bieden nieuwe media ook kansen om de kwaliteit van het publieke debat te verbeteren, burgers bij elkaar te brengen en te betrekken bij de vormgeving van beleid.
Het vorige WRR-rapport over dit thema, Focus op Functies, stamt uit 2004. De razendsnelle veranderingen in het medialandschap geven aanleiding om met een frisse blik naar het onderwerp te kijken. Wat voor uitdagingen vormen nieuwe en veranderende media voor de democratie? Wat houdt de democratische functie van media precies in en hoe valt de verantwoordelijkheid voor democratisch effectieve media te rijmen met toenemende privatisering van mediakanalen? En welke rol is er weggelegd voor de publieke omroep in het huidige en toekomstige medialandschap?