De deskundige overheid

Om maatschappelijke opgaven aan te kunnen moeten overheden deskundig zijn. Dat betekent dat ze begrijpen wat er speelt, weten wat werkt, en dat goed kunnen organiseren. Toch gaan er regelmatig zaken mis waardoor de vakkundigheid van de overheid in twijfel wordt getrokken.

In het onderzoeksproject De deskundige overheid analyseert de WRR de beschikbaarheid en de benutting van verschillende vormen van deskundigheid op landelijk én lokaal niveau, en zowel binnen de politiek als de ambtenarij. De WRR concludeert in het laatste rapport dat de ambtelijke deskundigheid in Nederland vanouds goed ontwikkeld is, maar inmiddels belangrijke tekorten en kwetsbaarheden kent. Overheden vullen deskundigheidstekorten op door op grote schaal externen in te huren, maar dit schept afhankelijkheden en wordt lang niet altijd goed georganiseerd. Aan de politieke kant van de overheid valt vooral de beperkte ondersteuning van volksvertegenwoordigers op. Politici en ambtenaren maken bovendien in hun handelen bovendien vaak beperkt of selectief gebruik van beschikbare deskundigheid.

plaatje praatplaat WRR-rapport 113 over Deskundige overheid _Nieuwsbrief

Dat alles betekent dat de overheid niet functioneert als het kennis gedreven, lerende systeem dat zij graag zou willen zijn. De WRR doet daarvoor in zijn laatste rapport zeven aanbevelingen. De hoofdboodschap van het rapport is samengevat in een visuele praatplaat, en voor wie snel inzicht wil,

plaatje samenvattende rapport in 9 vragen WRR-rapport 113 over Deskundige overheid _rapportpagina

is er ook een beknopte tekstuele samenvatting beschikbaar. Ook is er een visuele samenvatting, die aan de hand van negen vragen de belangrijkste inzichten uit het rapport bespreekt ondersteund door heldere, deelbare illustraties.

cover WRR-rapport 113 over Deskundige overheid _nieuwsbericht

Het rapport is het hoofdproduct van dit meerjarige project. De bouwstenen ervoor zijn onder meer zeven working papers met deelstudies over verschillende beleidsdomeinen en over deelaspecten (zoals de inhuur van externe deskundigheid), die hier beschikbaar zijn.

Working Papers

Binnen het project zijn ook meerdere WRR Working Papers gepubliceerd. Deze vormen de bouwstenen voor het rapport, in het bijzonder de volgende:

Deskundigheid onder druk. Inzichten uit de gemeentelijke praktijk laat zien hoe gemeenten worstelen met het behoud en de inzet van specialistische kennis. Vooral bij grote opgaven – denk aan het sociaal domein of de energietransitie – lopen gemeenten tegen grenzen aan in capaciteit en expertise. De paper bevat ook praktijkvoorbeelden van succesvolle oplossingen.
Ruimte voor een deskundige Tweede Kamer zoomt in op de vraag hoe Kamerleden hun controlerende en wetgevende taken kunnen uitvoeren met beperkte ondersteuning. De studie analyseert mogelijke routes om de parlementaire kennispositie te versterken, onder andere via meer strategisch gebruik van externe bronnen en slimmere organisatie van ondersteuning.

Andere Working Papers binnen dit project gaan bijvoorbeeld in op deskundigheid in ruimtelijke ordening en op het functioneren van beleidsteams. Al deze papers zijn via de projectpagina op wrr.nl beschikbaar.

Interview prof. Paul ‘t Hart

In een interview reflecteert Paul ’t Hart op het project, en bespreekt hij het belang van een goede visie op verschillende vormen van deskundigheid binnen de overheid – en de risico’s als die ontbreekt. Hij gaat in op de totstandkoming van het rapport, de kwetsbaarheden die de WRR binnen de overheden tegenkwam, en hij bespreekt een aantal adviezen uit het rapport.

plaatje cover Verkenning 10 jaar na _ Met kennis van gedrag beleid maken_ Hoe nu verder_ Will Tiemeijder

Verkenning: gedragswetenschap eerder in beleid

Als afsluiting van dit onderzoeksproject verschijnt in september een WRR-verkenning over de rol van gedragswetenschappen in beleid. In deze verkenning wordt bepleit om gedragsinzichten eerder, structureler en minder vrijblijvend te integreren in beleidsprocessen. De verkenning laat zien dat gedragskennis nu vaak pas aan het eind van het traject wordt ingezet, terwijl juist vroeg in het proces veel winst te behalen valt. De verkenning sluit aan bij eerdere WRR-adviezen zoals Met kennis van gedrag beleid maken (2014) en reikt concrete strategieën aan voor betere inbedding van gedragswetenschap binnen departementen.