Over de hele wereld verouderen bevolkingen en neemt het aandeel jongeren af. Deze buitenlandse demografische ontwikkelingen raken de open en internationaal verbonden Nederlandse economie. In het rapport Met de mondiale demografie mee. Anticiperen op krimpend arbeidsaanbod in het buitenland (rapport nr. 114, 2025) komt de WRR tot de conclusie dat het Nederlandse beleid moet anticiperen op demografische ontwikkelingen in het buitenland als we ons huidige brede welvaartsniveau willen behouden.
Het mondiale aanbod van arbeid verandert
De Nederlandse economie en samenleving zijn sterk afhankelijk van arbeid in en uit andere landen. Maar de wereldbevolking verandert ingrijpend - en daarmee ook het wereldwijde aanbod van arbeid (figuur 1). Beroepsbevolkingen gaan krimpen in landen waar Nederland nu nauwe banden mee heeft via handel en arbeidsmigratie, zoals China Polen. In andere gebieden op de wereld groeien beroepsbevolkingen juist, en neemt het aanbod van arbeid toe. Voorbeelden daarvan zijn India, Zuidoost-Aziatische landen als Indonesië en Sub-Sahara Afrika.
Inspelen op demografische veranderingen in het buitenland
De WRR adviseert om tijdig en gericht met de mondiale demografie mee te bewegen door intensievere handels-, ontwikkelings-, en arbeidsmigratiebanden aan te gaan met landen met (toekomstig) groeiende beroepsbevolkingen, en om daarbij brede maatschappelijke belangen te borgen.
Inspelen op demografische veranderingen buiten Nederland
Aan deze ontwikkelingen moet de Nederlandse handel en productie zich aanpassen, en op die veranderingen moet ons beleid inspelen. Dat kan door nauwere diplomatieke en economische banden aan te knopen met landen met een (toekomstig) demografisch dividend. Denk bijvoorbeeld aan handelsbetrekkingen, ontwikkelingsbanden, en migratiepartnerschappen. Nederlandse handelspolitiek en arbeidsmigratiebeleid kan daaraan bijdragen, op nationaal niveau en binnen de Europese Unie.
Podcast #35 Met de mondiale demografie mee
In deze aflevering van WRR-podcastserie Vogelvlucht bespreken WRR-raadslid Casper de Vries en Senior onderzoeker Gijsbert Werner mondiale demografische veranderingen. Hoe zijn die van belang voor de Nederlandse economie en samenleving? Hoe kan beleid anticiperen?
Europese vergrijzing
Vergrijzing heeft daarnaast ook implicaties voor de positie van Nederland binnen de Europese Unie. Nederland zit in een uitzonderingspositie. We zijn binnen Europa relatief minder ‘grijs’ én onze oudedagsvoorziening is veel meer gebaseerd op over decennia opgebouwde pensioenspaarpotten. In een vergrijzend Europa kunnen zulke verschillen leiden tot spanningen tussen EU-landen. De vraag is hoe die de positie van Nederland binnen het Europese politieke krachtenveld veranderen.
Dit heeft de WRR onderzocht in het rapport Europese vergrijzing in het vizier. Omgaan met pensioen- en begrotingsrisico’s. Dit rapport is op 25 september 2024 aangeboden aan de minister van Financiën, die het namens het kabinet in ontvangst nam.
Een Engelse vertaling van het rapport zal naar verwachting in de eerste helft van 2026 worden uitgebracht in de serie Research for Policy. Studies by the Netherlands Council for Government Policy door uitgeverij Springer.
Podcast #29 Europese vergrijzing in het vizier
Raadslid van de WRR Casper de Vries en Senior Onderzoeker Gijsbert Werner bespreken in deze podcast de risico’s voor Nederland en Europa van de vergrijzing van de EU. Hoe kan Nederlands beleid zich daarop voorbereiden?
Publicaties
- Harnessing and advancing Africa’s future demographic dividend (WRR Working paper, 2025)
- Van Made in China naar Made in India? (WRR Working paper, 2024)
- Assessing the impact of long-term global demographic changes on the Dutch economy and trade (OECD Working Paper, 2024)
- Europese vergrijzing in het vizier. Omgaan met pensioen- en begrotingsrisico’s (WRR-Rapport, 2024)
- Influences of European policy coordination on national pension reforms (WRR Working paper, 2024)
Kabinetsreactie
Op 2 december 2024 publiceerde het kabinet haar reactie op WRR-rapport 110 Europese vergrijzing in het vizier. Omgaan met pensioen- en begrotingsrisico’s. Het kabinet verwelkomt het WRR-rapport en waardeert in het bijzonder de uitgebreide analyse van de risico’s van vergrijzing in andere EU-lidstaten en de mogelijkheden om hierop te anticiperen als Nederland. Leer hier meer over de kabinetsreactie
