Met de financiële crisis is de discussie rond de verhouding tussen markt en staat in alle hevigheid opgelaaid. Het onderwerp stond echter ook al voor de crisis op de politieke agenda, met name in de context van marktwerkingbeleid. Deze politieke discussie, die met name draait om de vraag of in de nieuw ontstane situaties publieke belangen afdoende worden behartigd, blijft echter opvallend genoeg vaak steken in de beperkte tegenstelling tussen markt en staat.
Bevorderen publieke belangen
Gedetailleerde studies naar de specifieke mechanismen die werkzaam zijn in markten kunnen bijdragen aan een realistischer kijk op wat zich op markten afspeelt, op welke manieren publieke belangen in het geding zijn en welke rol overheden daarbij zouden kunnen of moeten spelen. De WRR heeft de verhouding tussen markt, staat en samenleving daarom vanuit deze invalshoek benaderd. Ten eerste door de markt niet slechts te plaatsen tegenover de staat, maar te situeren in de context van diverse andere coördinatiemechanismen waarmee allocatie van goederen of diensten plaatsvindt. Ten tweede door een nadrukkelijke focus te richten op de aanbodkant van de markt, om te onderzoeken of en hoe het prijsmechanisme in markten het bevorderen van publieke belangen in de weg staat. De kernvraag luidde: zijn er mechanismen voorhanden om marktpartijen zodanig toe te rusten dat zij ook publieke belangen bevorderen?
De WRR adviseert de regering om de rol van de overheid opnieuw te ijken, te stimuleren dat bedrijven hun maatschappelijke verantwoordelijkheid daadwerkelijk nemen en de betrokkenheid van de samenleving te vergroten. De raad wijst onder meer op de rol die brancheorganisaties en publiekrechtelijke bedrijfsorganisaties kunnen spelen. Het WRR-rapport Publieke zaken in de marktsamenleving is op 12 april 2012 aangeboden.