Wie niet groot is, moet slim zijn
Working paper WRR: Ruimte voor een deskundige Tweede Kamer
Onontbeerlijk voor een deskundige overheid is een deskundig parlement dat in staat is om als volksvertegenwoordiging zijn controlerende en medewetgevende taken goed te vervullen. Sinds de Tweede Kamer in 1956 haar 150 leden kreeg, is het aantal te vertegenwoordigen burgers toegenomen met ruim 60 procent, zijn er ruim 2.000 Rijkswetten en stegen de te controleren Rijksuitgaven naar zo’n 433 miljard euro. Dit WRR working paper onderzoekt de vraag of de Tweede Kamer met de huidige personele, organisatorische en institutionele uitrusting zijn kerntaken goed kan uitoefenen.
De electorale schommeling en versnippering van politieke fracties zetten de deskundigheid van Kamerleden onder druk. Tweede Kamerleden zitten steeds korter in het parlement en hebben minder tijd om het vak te leren. Door de snelle groei en krimp van de vele politieke fracties, hebben nog maar enkele partijen voldoende ervaren specialisten en generalisten tot hun beschikking om aan alle Kamercommissies deel te kunnen nemen. Daarnaast zijn politieke fracties steeds meer tijd kwijt aan publieke zichtbaarheid en dit lijkt ten koste te gaan van de kwaliteit van de uitoefening van de wetgevende en controlerende taken van de Kamer.
In het afgelopen decennium zijn er allerlei commissies en werkgroepen geweest die analyses hebben gemaakt van de knelpunten in het functioneren van de Tweede Kamer. Zo is de Nederlandse Tweede Kamer klein en vrij beperkt ondersteund in vergelijking met andere landen. Nederland doet de democratie op een koopje. De ondersteuning van Kamerleden is ondanks een recente uitbreiding nog steeds bescheiden. De formatie van wetenschappelijke bureaus is eveneens beperkt en aan schommelingen onderhevig als gevolg van de wisselende verkiezingsresultaten.
Grote hervormingen zoals het uitbreiden van het aantal Kamerleden hebben vooralsnog te weinig politiek draagvlak. Er liggen ook onuitgewerkte verbetervoorstellen, zoals beter verkeer tussen de Kamer en de ambtelijke diensten, en de versterking van de positie van Kamercommissies. Een terugblik op de eerdere rapporten leert dat grote veranderingen een lange adem vergen. Zolang er geen draagvlak is voor meer Kamerleden, zou de deskundigheidspositie van de Kamer versterkt kunnen worden door de inhoudelijke politieke ondersteuning aan Kamerleden en fracties uit te breiden. Dit is een van de zeven aanbevelingen in het op 8 juli te verschijnen WRR-rapport Deskundige overheid.