Terugblik op symposium met de Algemene Rekenkamer
Het toezien op publieke belangen lijkt bij toezichthouders steeds meer op gespannen voet te staan met het handhaven van wetten in naam van de minister. Met zo’n zeventig betrokkenen spraken de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en de Algemene Rekenkamer op 14 oktober over de balans tussen toezichthouden en handhaven.
Ruim tien jaar nadat de WRR het rapport Toezien op publieke belangen publiceerde, strekt het werkterrein van toezichthouders zich uit van het handhaven van wetten tot het agenderen van maatschappelijke problemen. Een reflectieve toezichthouder heeft daarnaast als taak om systeemrisico’s te signaleren en te agenderen bij de politiek. In recente rapporten zoals Opgave AI, Voorbereiden op digitale ontwrichting, Goede Zaken en Aandacht voor media roept de WRR op om leemtes in het toezicht weg te werken.
Tegelijkertijd constateert de Algemene Rekenkamer steeds vaker dat toezicht en handhaving van de overheid niet voldoen. Dit werkt overtreding van regels en zelfs strafbaar gedrag in de hand. Rapporten zoals Handhaven in het duister, Bestrijden witwassen en Een zorgelijk gebrek aan daadkracht maken duidelijk dat zorgcowboys, witwassers, milieuvervuilers en cocaïnehandelaren zich geregeld kunnen onttrekken aan toezicht en handhaving. Het aan de kaak stellen van schadelijke praktijken en uitkomsten leidt tot politieke druk om prioriteit te geven aan toezicht en handhaving.
Tijdens de bijeenkomst die de WRR en de Rekenkamer in oktober organiseerden, gingen zeventig toezichthouders, handhavers, wetenschappers en andere betrokkenen met elkaar in gesprek. Onder leiding van WRR-vicevoorzitter Paul ’t Hart spraken ze over de balans tussen toezicht en handhaving. Welke keuzes maken we daarbij? Waar wordt de schaarse capaciteit voor gebruikt? Hoe doen we dat en wie gaat erover?