WRR: arbeidsaanbod in het buitenland krimpt, versterk daarom relaties met jonge, groeiende landen
Als Nederland niet tijdig anticipeert op grootschalige veranderingen in de wereldwijde demografie, dan worden producten hier duurder en kunnen bedrijven moeilijker aan fabricaten komen. Ook zal de arbeidsschaarste toenemen. De Nederlandse welvaart is via handel en arbeidsmigratie namelijk sterk verbonden met landen waar de beroepsbevolking snel krimpt. Nederland moet daarom tijdig anticiperen op demografische veranderingen buiten de eigen grenzen. Dat kan door diepere handels-, arbeidsmigratie- en ontwikkelingsbanden aan te knopen met landen waar het arbeidsaanbod juist groeit. Dit draagt bij aan de welvaart van Nederlanders, biedt kansen voor onze bedrijven en stimuleert de ontwikkeling in opkomende economieën.
Dit stelt de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in het adviesrapport Met de mondiale demografie mee. Anticiperen op krimpend arbeidsaanbod in het buitenland dat op 26 november wordt gepubliceerd. Het rapport wordt namens het kabinet in ontvangst genomen door Mariëlle Paul, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
China en Oost-Europa vergrijzen en krimpen
Waar op de wereld veel mensen van werkende leeftijd wonen gaat fors veranderen. Zo is rond 2050 de beroepsbevolking van China 300 miljoen mensen kleiner dan nu. Ter vergelijking: dat is evenveel als de hele EU op dit moment. Ook Polen krimpt snel en heeft dan een kwart minder mensen van werkende leeftijd. Nederland is via handel en arbeidsmigratie sterk verbonden met landen die snel vergrijzen en krimpen. Zo maken Chinese arbeiders veel spullen die in de Nederlandse winkels liggen, en veel onderdelen en halffabricaten voor bedrijven. En arbeidsmigranten uit voornamelijk Oost-Europese landen werken hier in sectoren met grote arbeidsmarktkrapte zoals de bouw, de techniek, en steeds vaker de zorg.
Krappere arbeidsmarkt en duurdere producten
De Nederlandse welvaart is daarmee sterk verweven met arbeid in en uit het buitenland. Daarom hebben demografische veranderingen buiten onze grenzen ook hier grote gevolgen. Zo zal arbeidsmigratie uit belangrijke herkomstlanden binnen de EU grotendeels wegvallen, en zal wereldwijde productie verschuiven naar jonge, groeiende landen. Als Nederland niet inspeelt op grootschalige demografische veranderingen wereldwijd, dan worden producten hier duurder, lopen Nederlandse bedrijven afzetmarkten mis en worden arbeidsmarkttekorten groter. Dan kan het bijvoorbeeld moeilijker worden om meer huizen te bouwen.
Banden aanhalen met jonge, groeiende landen in Zuid(oost)-Azië en Afrika
Nederland kan dat voorkomen door zich meer te richten op jonge, groeiende landen. Het aantal mensen van werkende leeftijd neemt juist toe in Zuid(oost)-Aziatische landen als India en Indonesië. En op de langere termijn ook in Sub-Sahara-Afrika. Deze gebieden hebben ‘demografisch dividend’: een relatief grote beroepsbevolking ten opzichte van het aantal kinderen en ouderen. Dat biedt grote economische kansen. Met mondiale demografische veranderingen verschuift daarmee het wereldwijde zwaartepunt van arbeidsaanbod én economische groei.
Adviezen voor de regering
De WRR adviseert de Nederlandse regering om tijdig op buitenlandse demografische ontwikkelingen te anticiperen. Sluit bijvoorbeeld handelsakkoorden met landen met demografisch dividend. Overweeg afspraken te maken over arbeidsmigratie met landen buiten de EU. Benut zo de mogelijkheden die dat biedt voor meer grip op de voorwaarden, omstandigheden en duur van arbeidsmigratie. Richt ontwikkelingshulp en investeringen op landen met een groot demografisch potentieel in de toekomst. Help die landen zo deze kans op welvaartsgroei te benutten, en versterk parallel de banden met belangrijke handelspartners van de toekomst. Denk tenslotte strategisch na over het aangrijpen van krimpend buitenlands arbeidsaanbod om weer meer in Europa te maken: dat kan gegeven onze aanstaande eigen vergrijzing en krimp alleen op een gerichte manier.