Clusteren op basis van cultuur

Voor het integratieonderzoek is de tweedeling westers/niet-westers ongeschikt. Het is beter om een meervoudige indeling van herkomstlanden te gebruiken op basis van taal en religie. Hiervoor pleiten Roel Jennissen, Mark Bovens en Godfried Engbersen van de WRR, in het Working Paper Clusteren op basis van cultuur: etno-linguïstische indelingen van herkomstlanden als alternatieven voor westers/niet-westers in integratieonderzoek. In dit paper wordt een indeling in zeven clusters van herkomstlanden uitgewerkt.

Vergroot afbeelding clusteren op basis van cultuur
Beeld: ©WRR / WRR

In Nederland wonen migranten uit meer dan 200 herkomstlanden. Het is ondoenlijk om in het integratieonderzoek al die herkomstlanden afzonderlijk op te nemen in de analyses. Daarom worden groepen van herkomstlanden vaak samengevoegd tot clusters op basis van gedeelde kenmerken die relevant kunnen zijn voor het verklaren van participatie en integratie. De WRR heeft in de Verkenning Migratie en Classificatie en in de WRR-Policy Brief Afscheid van westers en niet-westers voorgesteld om in onderzoek en beleid afscheid te nemen van de veelgebruikte standaardtweedeling ‘westers/niet-westers’. In de eerdere publicaties heeft de WRR echter geen standaardalternatief voorgesteld. Zij meent namelijk dat de clustering altijd moet afhangen van de onderzoeksvraag.

Uitgangspunten clustering

In dit paper is gekeken naar vraagstukken op het gebied van integratie en sociale samenhang waarbij culturele factoren relevant zijn. Voor het integratieonderzoek en voor beleidsstatistieken zijn alternatieve indelingen ontwikkeld om de veelheid aan herkomstlanden op een onderbouwde en werkbare te clusteren. De belangrijkste uitgangspunten zijn:

  • Een clustering van herkomstlanden op basis van welvaart is niet nodig omdat er veel relevante economische achtergrondvariabelen beschikbaar zijn.
  • Een clustering op basis van culturele afstand tot de Nederlandse samenleving kan wel relevant zijn voor integratieonderzoek en kan niet goed worden vervangen door andere variabelen.
  • Daarbij dient de clustering meervoudig te zijn en moeten tweedelingen zoveel mogelijk worden vermeden.

Zeven clusters integratieonderzoek

Deze uitgangspunten leiden tot een clustering in zeven verschillende groepen die zich leent voor integratieonderzoek dat zich uitstrekt over meerdere terreinen, bijvoorbeeld demografie, onderwijs, arbeid, inkomen en uitkeringen, criminaliteit, gezondheid, en sociale en maatschappelijke participatie. Ook voor publicatie in tabellen op CBS-Statline is deze clustering geschikt. Deze groepen zijn:

  • Anglo-Germaanstalige landen,
  • Midden- en Oost-Europese landen,
  • Latijnstalige en andere mediterrane landen,
  • Arabische landen en Centraal-Azië,
  • Overig Azië en de Pacific,
  • Sub-Sahara-Afrika,
  • Cariben.